Het mag nu een utopie lijken, maar alleen door middel van dialoog kan een andere relatie tussen Rusland en Oekraïne tot stand komen.
Wat dagenlang onheilspellend aan de horizon gloorde, is gebeurd: de gewapende intocht van de Russen in Oekraïne. Het is oorlog. De grootste oorlog in Europa sinds 1945. Er zijn oorlogen in de Balkan geweest, maar bij dit conflict speelt een supermacht, de Russische Federatie, een rol. Er was sprake van een terugkeer van de Koude Oorlog, maar dit is een oorlogszuchtige oorlog.
Als een oorlog begint, weet je nooit hoe lang hij zal duren en hoeveel landen erbij betrokken zullen raken. Eigenlijk ontglipt het degenen die dat wilden en heeft de oorlog een logica die deels oncontroleerbaar is. Vast staat dat we sinds afgelopen donderdagmorgen allemaal een stuk minder meetellen. Het lot van oorlog en vrede ligt in de handen van enkelen. Bij vrede is alles mogelijk: iedereen, elk initiatief, elke dialoog kan bijdragen aan het tot rust brengen van de situatie. Maar bij een conflict nemen de wapens het over. En wapens zijn de ontkenning van met elkaar praten en elkaar begrijpen. Honderdduizenden mensen worden, zoals in Oekraïne, gedwongen hun toevlucht te zoeken in hun huizen, in schuilkelders of in de ondergrondse, of te vluchten naar plaatsen die in hun ogen veiliger zijn.
Rusland is verantwoordelijk voor deze oorlog. Toch is er een geschiedenis van meerdere jaren die tot de verslechtering van de betrekkingen in Oost-Europa heeft geleid, waarin al te veel betrokkenen hebben gefaald. Er is niet gedacht aan het gevaar dat aan de horizon gloorde en dat al vele malen, ook op deze webpagina's, aan de kaak is gesteld: oorlog wordt weer als instrument gebruikt om conflicten op te lossen, terwijl de fundamentele waarde van vrede verloren gaat. Er heeft een culturele en politieke verschuiving plaatsgevonden, die tot gevaarlijke denkbeelden leidt: de ander is altijd de geweldenaar en ik, mijn land, het slachtoffer. Intussen neemt de taal van de bedreigingen de plaats in van die van de dialoog.
Ik vraag me af wat er gedaan kan worden. Er moet iets gedaan worden, want de oorlog kan nog lang duren. Hoe lang is het conflict in Syrië al aan de gang? Elke oorlog brengt pijnlijke verrassingen met zich mee voor alle betrokkenen.
Ik begrijp dat het op dit moment van de Russische aanval misschien utopisch lijkt, maar er moet een staakt-het-vuren komen om het bloedvergieten te stoppen. Deze stappen kunnen een dialoog op gang brengen.
Teken hier Andrea Riccardi's oproep tot een "staakt-het-vuren" in Oekraïne
Want alleen uit dialoog kan een nieuwe en bevredigende relatie tussen Rusland en Oekraïne voortkomen. Maar alles moet worden ingekaderd in een andere, op samenwerking gerichte relatie tussen het Westen en Rusland. De wereld heeft behoefte aan een architectuur van dialoog, want zoveel onderwerpen en zoveel verbanden vergen een geïntegreerde samenwerking. Anderzijds is er door de vele betrokken partijen een risico op conflicten, bijna nog meer dan tijdens de Koude Oorlog.
Er moet een nieuwe architectuur worden opgebouwd naar het voorbeeld van wat is gedaan met het Akkoord van Helsinki van 1975, dat leidde tot de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Een geglobaliseerde en versnipperde wereld, met uiteenlopende afspraken, wordt steeds gevaarlijker. En dat gevaar gaat iedereen aan.
Laten we de oorlog in Oekraïne stoppen en beginnen met het opbouwen van een orde die is opgewassen tegen de uitdagingen van de wereld! We zijn er nog lang niet. Oekraïne lijdt onder oorlog. Uiteindelijk zal Rusland, zelfs voor zichzelf, geen betere toekomst opbouwen. Oorlog benadeelt iedereen in een toekomst van onderlinge verbondenheid.
Redactioneel commentaar van Andrea Riccardi in Famiglia Cristiana van 6-3-2022
[vertaling van de redactie]
